Achtergrond: homecomputers, een reis door de tijd

De eerste elektrische, programmeerbare computer zag al in 1943 het levenslicht: de Colossus. Dit apparaat werd in de Tweede Wereldoorlog gebruikt door Britse codekrakers, die er berichten mee ontcijferden. Drie jaar later werd de ENIAC gepresenteerd, wat voor velen als de eerste digitale computer geldt. Zo was het tijdperk van mainframes aangebroken, bakbeesten die je uitsluitend in bedrijven zag en die ongeschikt waren voor in huis.

Intel

Het zou nog decennia duren voordat de eerste computers voor thuisgebruik opdoken. Intel gaf deze ontwikkeling een flinke impuls door in 1971 de allereerste microprocessor op de markt te brengen, de Intel 4004. De KENBAK-1 uit 1971 wordt door veel mensen beschouwd als de eerste personal computer. In totaal z n er maar vijftig van gemaakt, waarvan er niet meer dan 14 de tand des tijds hebben overleefd.

De MITS Altair 8800 was in 1975 de eerste computer die het commercieel gezien goed deed. Commando’s werden ingevoerd met behulp van schakelaars en het aflezen gebeurde met leds op de voorkant.

Apple

Apple-icoon Steve Wozniak was er snel bij. ‘Woz’ gooide in 1977 hoge ogen met de door hem ontworpen Apple II, die in tegenstelling tot de Altair 8800 werd geleverd met monitor en toetsenbord. Het apparaat was vooral populair bij thuisgebruikers. Na de komst van VisiCalc, het eerste spreadsheetprogramma op een computer, zag je de Apple II ook vaker in zakelijke omgevingen. Opeens was de computer een nuttig financieel hulpmiddel voor het bedrijfsleven. Datzelfde jaar verschenen ook de Commodore PET, de eerste all-in-one homecomputer, en de TRS-80. Door het succes van deze modellen en de Apple II, kwam de ene na de andere fabrikant met een homecomputer.

Commodore

Er zaten genoeg missers tussen, maar ook homecomputers die wél in de smaak vielen. De BBC Micro, de Sinclair ZX Spectrum en de Atari 800XL vonden bijvoorbeeld gretig aftrek. We mogen de Commodore 64 natuurlijk niet vergeten. Dit iconische apparaat met 1MHz processor en 64Kb aan ram is de best verkochte homecomputer aller tijden. Schattingen variëren van 10 miljoen tot 17 miljoen verkochte exemplaren. Veel hiervan hing samen met de mogelijkheden tot het spelen van games op deze computer. De Commodore 64 was ook voorzien van een geavanceerde geluidsschip, de zogenaamde SID-chip. Het maakt de Commodore 64 een perfect systeem om, voor jaren 80-begrippen, geavanceerde games te spelen met bijbehorende muziek en geluidseffecten.

Atari

Atari stond met name aan de wieg van de videogameconsole (met de Atari 2600), maar heeft zeker ook bijgedragen aan de homecomputerindustrie. We noemden al de Atari 800XL, maar we kunnen zeer zeker niet om de Atari 1040 ST heen. Dankzij een monochroom beeldscherm met hoge resolutie was het systeem erg geschikt om op te ontwerpen met behulp van CAD-applicaties. Ook voor andersoortige zakelijke doeleinden kon deze homecomputer prima gebruikt worden. Nog een sterke troef van het systeem: de Atari 1040 ST was standaard voorzien van MIDI-aansluitingen waarmee je er direct electronische muziekapparatuur op aan kon sluiten. Zelfs vandaag de dag wordt dit systeem dan ook gebruikt in menig muziekstudio.

Amiga

Elke homecomputer blonk wel in iets uit, maar de Amiga deed dit praktisch op elk vlak. Grafisch kende het systeem geen rivaliteit en ook op het gebied van geluid en de software verkrijgbaar voor het systeem stak deze homecomputer elk systeem naar de kroon.

Het eerste systeem was de Amiga 1000, uitgebracht in 1985. Dit systeem was niet bepaald een succes, maar daaropvolgende modellen als de Amiga 500 waren dat wel. Nu kunnen we stellen dat de Amiga in de jaren 80 deed wat PC's pas in de jaren 90 zouden doen: functioneren als flexibel systeem waarop het net zo goed werken als multimedia content consumeren is.

Hoewel Commodore sinds 1994 failliet is, leeft het merk Amiga door. Nog steeds verschijnen er systemen, al dan niet gebasseerd op Amiga OS die de naam 'Amiga' dragen. Hoewel deze computers weinig vernieuwendsdoen en vooral interessant zijn voor fans van het merk, geeft het wel aan hoe groot de impact van Amiga eigenlijk is geweest en hoezeer de latere multimediafuncties van de PC door dit systeem zijn beïnvloedt.

De val

De hoogt dagen van de homecomputer hielden niet eeuwig aan. De IBM Personal Computer, die in 1981 werd gelanceerd, zou het computerlandschap voorgoed veranderen. IBM PC Compatible zou de nieuwe standaard worden en homecomputers verloren langzaamaan aan populariteit. Vanaf eind jaren 80 verkochten retailers steeds minder homecomputers. Hier hing de opkomst van Windows als basis op IBM-compatibles mee samen, in combinatie met de Macintosh-serie aan computers die Apple in 1984 introduceerde.

Homecomputers nu

Homecomputers z n een gewild verzamelobject geworden. Voor sommige zeldzame modellen die na al die jaren werken, worden bij veilingen honderdduizenden dollars betaald. Heb je niet dergelijke diepe zakken, dan is een emulator ook een optie.