Mindmapping: Orde in de brainstorm

De mindmap was al in de derde eeuw bekend, zo leren we van Wikipedia. De filosoof Porphyry bracht er de gedachtegangen van collega Aristoteles mee in kaart en dat is eigenlijk precies wat we vandaag de dag nog steeds met mindmaps doen: gedachten in beeld brengen.

Daarbij ga je uit van een centraal idee en maak je een scala aan zijtakken met – bijna letterlijk - gedachtesprongen rondom dit idee. Natuurlijk is hier geen computer voor nodig en kan dat prima op een velletje papier. Prima voor een bescheiden éénpersoons-mindmap tijdens een therapiesessie of iets dergelijks, maar als je gedurende een vergadering een bepaald concept vorm wilt geven wordt het toch wat flowerpower-geklungel met een groot vel papier, stiften en tipp-ex.

In dat opzicht biedt de digitale variant van de aloude mindmap ontegenzeggelijk veel voordelen. Je kunt er van achter je bureau comfortabel met meerdere mensen aan werken, zeker als de mindmap als een clouddienst draait. Ook wijzigen, onderdelen toevoegen, verwijderen en verplaatsen is vanzelfsprekend een koud kunstje. Dankzij een uitgebreid arsenaal aan pictogrammen, lettertypen en kleuren zijn onderdelen van een mindmap eenvoudig opvallend of onderscheidend te maken.

Er bestaat flink wat software om mee te mindmappen, en feitelijk kun je met een beetje creativiteit ook een mindmap in bijvoorbeeld Word opzetten. Probleem is dat die methode niet erg gebruiksvriendelijk is; het toevoegen van zijtakken, extra knopen en andere zaken vergt veel handwerk. Prima voor een bescheiden mindmap voor persoonlijk gebruik, maar niet om iets gecompliceerds als een nieuw op te zetten website te behandelen.

Mindmanager

Een van de bekendste oplossingen voor het opzetten van een mindmap is Mindmanager van Mindjet. Dit commerciële pakket is zeer uitgebreid en kent een goede integratie met bijvoorbeeld Microsoft Office. Zo kun je direct in je gedachtenmap Outlook-contacten hangen of notities uit het kantoorpakket direct toevoegen.

Sterk punt aan het pakket is ook de ruimte hoeveelheid sjablonen voor veelvoorkomende structuren. Denk daarbij aan mindmaps, maar ook andersoortige flowcharts: organisatieschema's, geïndexeerde contentlijsten en zelfs Gantt-grafieken zijn mogelijk. Via Mindjet Connect kun je deze mindmaps als het ware 'in de cloud' hangen en met collega's delen. Ook kun je vanuit Mindmanager direct je mindmaps bewaren in een Sharepoint-omgeving.

Open source

Wil je niet ál te veel geld uitgeven aan mindmapping-software, dan is er goed nieuws vanuit de open source-hoek. Het programma FreeMind is namelijk geheel gratis en biedt alles waar je als mindmapper van kunt dromen. Zoals bij elke mindmap beginnen we ook in dit programma met één centraal knooppunt met daarin de hoofdgedachte. Voor het toevoegen van alle zijtakken en -knopen volstaan een rechter- en linkermuisklik.

Een auto-opmaak feature zorgt in een handomdraai voor een prettig ogende opmaak zonder ingewikkeld gedoe, maar als je eens in een creatieve bui bent kan er van alles handmatig geregeld worden. Erg interessant is het uitgebreide aantal exportmogelijkheden, variërend van .svg via .pdf naar onder meer html, Java-applet en Flash. Delen van een gemaakte mindmap is daarmee geen enkel probleem.

Er bestaan nog veel meer mindmapping-programma’s, maar de vraag is of je daar op dit moment geld aan uit moet geven. Mindmappen is met name een sociaal gebeuren en dan is met name de cloud uitermate geschikt.

FreeMind is een open source mindmapper die zich eenvoudig laat gebruiken.

Online

Wil je dus juist veel met anderen samenwerken aan een mindmap, dan is  de onlinedienst mindmeister (www.meindmeister.com/nl) interessant. Het gelijktijdig werken aan één mindmap met meerdere personen die niet eens fysiek bij elkaar in de buurt hoeven te zitten biedt natuurlijk ongekende mogelijkheden.

Een andere optie is Mindjet Catalyst. Deze saas-dienst komt uit dezelfde stal als de Mindmanager-software, professioneel pakket voor het opzetten van mindmaps. Het biedt dan ook vergelijkbare functionaliteit als Mindmanager (zij het wat beperkter), maar koppelt dit aan een aantal interessante samenwerkingsmogelijkheden. Zo kun je in Catalyst niet alleen samen aan mindmaps werken, maar kun je bijvoorbeeld ook een chat opzetten. Handig als je fatsoenlijk wilt overleggen. Ook kun je mindmaps direct publiceren via sociale media als Facebook en Twitter.

Daarnaast – ook prettig - zijn er apps voor iPad, iPhone en Android beschikbaar,  wat ook mobiel mindmappen mogelijk maakt. Al dit moois gaat echter niet gratis over de toonbank, op een zeer beperkte persoonlijke basisaccount na. Zo betaal je als single-user voor een eigen mindmap (dus zonder dat er collegae aan mee kunnen werken) 4,99 dollar per maand. Het Pro-abonnement a 9,99 dollar per maand biedt meerdere gebruikers in één team terwijl het Businessplan van 14,99 dollar meerdere teams én meerdere gebruikers biedt.

Alle abonnementsvormen (behalve de gratis versie) bieden een onbeperkt aantal mindmaps en diverse extra opties al naar gelang het abonnement. Praktisch is de mogelijkheid tot importeren vanuit een aantal andere minmap-applicaties waaronder het eerder genoemde FreeMind.

Mindmeister is een ideale mindmapper als het gaat om teamgebruik, want je hoeft natuurlijk niet allemaal tegelijkertijd online aan de slag te gaan. Iedereen kan op de momenten dat het haar of hem uitkomt ideeën of opmerkingen toevoegen, waardoor al snel een totaalplaatje van de (on)mogelijkheden van welk idee dan ook ontstaat.

Mindmeister draait volledig in de cloud en is daardoor zeer geschikt voor het samenwerken aan mindmaps.

iPad

We noemden ‘m net natuurlijk al: de iPad. Want juist door het aanraakgevoelige scherm en de prima grafische mogelijkheden is deze tablet natuurlijk bij uitstek geschikt om tijdens een verloren uurtje eens lekker te mindmappen. iThoughtsHD is een schitterende en zeer bruikbare mindmapper voor de iPad. Uitwisselen van gegevens met FreeMind is geen enkel probleem, terwijl ook delen van met iThoughtsHD gemaakte mindmaps tot de mogelijkheden behoort. Voor deze deelopties staan Box.net, Dropbox, MobileMe en WebDAV (voor bijvoorbeeld al dan niet lokaal delen via een nas) tot je beschikking.

Als je onderweg geen internet bij de hand hebt kan er lokaal aan een mindmap gewerkt worden (voor vertrek dan wel eerst even importeren) en de gewijzigde versie kun je dan later  online delen met collega’s. Op die manier gaat er tijdens een trein- of vliegreis geen kostbare tijd verloren en bovendien zit je je dan toch vaak maar te vervelen.

En komen de mooiste gedachten vaak op dat soort momenten, dus waarom het nuttige niet met het aangename verenigen? Juist gezien het mobiele karakter biedt non-cloudsoftware hier een extraatje: je kunt altijd aan je mindmap werken, ook zonder internet in de buurt. Normaal gesproken eerder een nadeel dan een voordeel, maar in specifieke reissituaties érg handig. En een note- of netbook in een vliegtuig is over het algemeen toch onhandig, om nog maar niet te spreken over het toch vrij hoge energieverbruik van dergelijke apparaten.

iThoughtsHD is een schitterende en zeer bruikbare mindmapper voor de iPad.

Oud en nieuw

Bijzonder interessant aan iThoughtsHD is het grote aantal exportformaten waarmee een mindmap als e-mailbijlage verstuurd kan worden. Denk aan onder meer pdf, maar ook de bestandsformaten van mindmappers als Novamind en XMind en (natuurlijk) FreeMind worden ondersteund. Al met al is deze app zeer compleet en maakt hij optimaal gebruik van de schermmogelijkheden van de tablet. Ook ‘voelt’ het opzetten van de mindmap met vingers of desnoods een pennetje lekker natuurlijk aan. Oude tijden worden als het ware gekoppeld aan nieuwe, Porphyry moest eens weten.