Geflopt, gefaald, maar niet vergeten: 5 IT-missers op een rij

1: Ovation

Wat als er net een nieuw computersysteem gelanceerd wordt in een tijd dat de techniek net betaalbaar worden en softwarebedrijven kansen zien daarop in te springen? Dan ga je daarin mee als softwarebedrijf.
Ovation Technologies dacht hetzelfde. In 1982 begon deze start-up mee te liften op de golf van het net gelanceerde MS-DOS-systeem. Hoewel dit systeem competitie had van Unix kreeg het onder zakelijke gebruikers tractie dankzij software-paketten als WordPerfect, Lotus 1-2-3 en Wordstar. Met andere woorden: de zakelijke markt was een markt met ruimte voor ontwikkelaars om succesvol een product te lanceren.

Ovation presenteerde een volledige software-suite voor zakelijke gebruikers. Een tekstverwerker, communicatiesoftware, een spreadsheet-programma; het zat allemaal in Ovation's geïntegreerde softwaresuite. Ook investeerders waren onder de indruk en het bedrijf haalde nogal wat geld op. Hoeveel is niet bekend, wat wel bekend is hoeveel het bedrijf verloor. Dit bedrag lag rond de 7 miljoen dollar. Hoe kan dit? Simpel, de software is nooit op de markt gekomen. In plaats van het ontwikkelen van de software was Ovation meer bezig met het in de markt zetten van het softwarepakket dat nog niet eens bestond. Een behoorlijke misser dus.

2: Commodore Amiga 4000T

De Amiga was, naast populair voor videogames, toch ook een krachtig werkpaard. Met name op grafisch gebied liet de Amiga de conurrentie ver achter. Hier in Nederland was vooral de Amiga 500 populair, maar deze kreeg ook enkele opvolgers als de Amiga 600, 1200, 2000, en 3000. Het laatste model voordat Commodore failliet werd verklaard in 1994 was de Amiga 4000. Deze kwam in een vlak desktop-model en in een tower-model, die laatste onder de naam Amiga 4000T.

De Amiga 4000 was een extreem krachtige computer voor zijn tijd, hoewel het werd beperkt door enkele grote onvolkomenheden zoals zeer trage toegang tot de harddrive. En dat is meteen een van de redenen, naast mismanagement vanuit Commodore door te lang de opkomende pc-markt te negeren, dat Commodore faalde. En dat hadden ze toch al lang aan kunnen zien komen, want de opmars van steeds betaalbaardere pc's was al gaande sinds eind jaren '80. Maar nee, Commodore bleef vasthouden aan een systeem dat voor een groot deel volledig incompatibel was met andere populaire systemen uit die tijd.

De Amiga 4000T is de 4000 met modulaire opbouw. Het mocht niet baten, want Commodore ging niet lang na release failliet.

De Amiga 4000T is de zwanenzang van een dergelijk conservatieve bedrijfsvoering. Hoewel het tower-model van de 4000 extra's had ten opzichte van de originele Amiga 4000, was het vooral de modulaire opbouw van het systeem wat gebruikers over moest halen voor Amiga te kiezen in plaats van IBM. Het idee was natuurlijk een kopie van de pc, het soort computer dat makkelijk aanpasbaar is aan behoeften doordat ieder component een eigen dochterbord had. Het systeem was gericht op de gebruiker die krachtige applicaties wilde draaien. Maar die kozen inmiddels massaal voor de toen al standaard pc. Met enkel een paar honderd gefabriceerde 4000T-modellen ging Commodore failliet. Het maakt van de 4000T een leuk collectors-item, maar het maakt het ook een behoorlijke misser.

3: IBM Workplace OS

Stel, je bent IBM, een van de meest gerespecteerde IT-bedrijven ter wereld. Wat doe je als je die naam hoog wilt houden en computergebruikers aan je zijde wilt krijgen en houden? Je maakt een besturingssysteem wat gebruik maakt van een microkernel wat de basis zal vormen voor alle IBM-compatible systemen. Dit om makkelijk van en naar diverse (IBM-)systemen te kunnen porten. Dit besturingssysteem zou draaien op PowerPC's.

Waar IBM echter geen rekening mee hield, is de zeer slechte acceptatie van de PowerPC-architectuur, omdat voor Windows, OS/2 en Sun-gebruikers simpelweg te weinig software compatible met deze architectuur voor handen waren. Dit is dan ook de reden dat het ontwikkelen van PowerPC-versies van Windows, OS/2 en Sun na een zeer korte tijd gestaakt werden.

IBM Workplace had enkele goede ideeën aan boord, zoals de optie om OS/2, DOS en Talingent OS naast elkaar te draaien onder de term 'personalities'. Toch garandeerde dit niet een volledige acceptatie voor Workplace OS. De zeer trage prestaties waren een extra nagel in de doodskist van het besturingssysteem. Het resultaat? Een strop van 2 miljard dollar en de terugtrekking van IBM als leverancier van besturingssystemen.

4: Project Xanadu

Met de komst van het internet is hypertext gemeengoed geworden. Het idee van een tekst waarbij de manier waarop je de tekst traverseert er niet meer toe doet (zoals door een tekst gaan via hyperlinks) is al veel ouder dan het internet zelf.

In de jaren '60 kwam IT-pionier Ted Nelson met Project Xanadu op de proppen, wat een voorloper is van het huidige principe van hypertext. Hoewel hij niet de eerste was (die eer komt Vannevar Bush toch echt toe), was hij wel de eerste die uitgebreid publiceerde over dit onderwerp onder de paraplu-term Xanadu. Een van de belangrijkste boeken in dit opzicht is 'Computer Lib/Dream Machines', geschreven in een hypertext-modus en dus een fysiek resultaat van het idee van hypertext.

Een schematische en behoorlijk abstracte tekening van 'paralelle schermdocumenten' van Ted Nelson uit 1965. Dit is wat Nelson zelf een 'xanalogical structure' noemt.

Maar waarom is het dan een misser? Het project is ruim 30 jaar in ontwikkeling geweest voordat er in 1998 eindelijk iets van een tastbaar hypertext-systeem ter wereld kwam. Dan nog betrof het enkel de broncode, waar je in feite weinig mee kan. Dit kwam het systeem op kritiek te staan via een artikel in Wired. Dit beviel deelnemers van Project Xanadu niet, en dus stroomden de reacties binnen, waaronder een reactie van Nelson zelf.

Daarnaast zijn deelnemers aan het project ook behoorlijk arrogant, en dat is nog vriendelijk gezegd. Ze hebben daadwerkelijk het idee dat hun (eerlijk is eerlijk, revolutionaire) systeem verder gaat dan hypertext op het internet, wat volgens hen simpelweg niet is wat Xanadu wel is: een systeem zonder links die 'breken'.

Grote woorden, maar wat mensen als Tim Berners-Lee en Douglas Engelbart wel deden, deed Ted Nelson niet en dat is met een daadwerkelijk gebruiksklaar product komen. Concepten en ideeën zijn leuk, maar wanneer de praktijk roept moet je ook thuis kunnen geven.

5: Apple iBook

Voor vele computergebruikers mag Apple dan wel het bastion van smaakvol design zijn, dat betekent niet dat zij geen producten hebben gemaakt die dichter bij Fisher Price dan de Macbook staan. Zoals de iBook. Deze werd geïntroduceerd in 1999 en werd gezien als een mobiele variant van de iMac. Het ontwerp van plastic en de ronde vormen doen nogal goedkoop aan. Het systeem was dan ook relatief goedkoop ten opzichte van het serieuze broertje van de iBook, de PowerBook. 

De Apple iBook. Mooi is anders.

Laten we eerlijk zijn, het systeem ziet er niet uit en dat de laptop bedoeld was voor educatief gebruik maakt dit echt niet goed. Het is maar goed voor Apple dat het mooie design van toekomstige producten als de Macbooks en iMacs er zo mooi uitzien dat de vieze smaak van het iBook design al vergeten is. Gelukkig herinnert dit artikel nog even aan het moment dat Apple even niet lette op mooi ontwerp van de hardware.