De 40-Uur Werkweek: Tijd voor een heroverweging?

wo, 15/11/2023 - 14:00

MKB Proof 2023

Door: Redactie WINMAG Pro

In ‘Lui zijn bestaat niet’ ontrafelt sociaal psycholoog Devon Price de ‘Luiheidsleugen’; de diepgewortelde overtuiging dat we nooit echt productief genoeg zijn, hoe hard we ook werken. Price rekent af met de basisprincipes van die leugen, door te laten zien dat harder werken niet altijd tot betere resultaten leidt en dat nietsdoen juist een belangrijke productieve kracht is.

Mensen zijn geen robots. We kunnen niet uur na uur doorwerken en consistent dezelfde kwaliteit leveren. We kunnen in feite maar een paar uur per dag een consistente output van onszelf verwachten. Veel mensen kijken ervan op als ze dat horen, maar het is echt waar: we zijn niet toegerust op werkdagen van acht uur, hoewel die lengte in een groot deel van de wereld geldt als redelijk en ‘humaan’.

Productiviteit en effectiviteit op het werk zijn, wat de sociale druk en het culturele klimaat ons ook willen doen geloven, niet simpelweg het resultaat van wilskracht en doorzettingsvermogen. Een mens moet om goed werk te kunnen leveren ook rusten en momenten vinden om te genieten van de schoonheid van het leven. Meer werkuren staat niet altijd gelijk aan een hogere productiviteit. Concentratievermogen en wilskracht zijn beperkte middelen en rust is onontbeerlijk voor goede werkprestaties.

Het was Henry Ford die ontdekte dat de productiviteit van zijn werknemers niet afnam maar juist toenam als hij hun werkweek verkortte van 48 tot 40 uur. Die ontdekking paste perfect in het straatje van de arbeidersbeweging, die zich met het oog op het welzijn van de arbeiders inzette voor een kortere werkweek. In de decennia daarna werd de 40-urige werkweek in allerlei sectoren steeds gangbaarder. Uiteindelijk werd het de Amerikaanse norm.

Wat gebeurt er als we langer dan 40 uur per week werken? We raken gestrest, maar er komt niet opeens veel meer uit onze handen. Naarmate we verder over de grens van 40 uur heen gaan, worden we minder effectief en nauwgezet. Als je de grens van 50 uur per week passeert, neemt de productiviteit opeens sterk af. Bij 55 uur ben je zo moe en onproductief dat je maar beter niet eens op je werk zou moeten zijn. En hoe langer je werkweek wordt, hoe groter de kans wordt dat je in de weken daarna niet naar je werk komt.

‘Afwezigheid is altijd een waarschuwingssignaal van stress,’ zegt psycholoog dr. Annette Towler. ‘Als iemand opeens niet meer naar het werk komt, is dat vaak het eerste signaal dat er iets niet goed zit.’

Er zijn dus goede redenen voor dat de standaard werkweek is vastgesteld op 40 uur. Langer werken gaat ten koste van de kracht van de medewerker en levert de werkgever steeds minder op. Maar die normen zijn ontwikkeld tijdens de Industriële Revolutie, toen veel mensen eindeloos herhalend handwerk deden. Zijn die cijfers nog relevant nu dat werk in veel gevallen wordt uitgevoerd door machines, en de banen van de meeste mensen complex en belastend zijn?

Psychologen als Annette, die zich bezig houden met industriële organisatie, bestuderen hoe werknemers werken en hun dagen indelen. Ze hebben vastgesteld dat de werkdag van acht uur in allerlei opzichten onrealistisch is. Veel medewerkers zijn langer dan acht uur per dag op hun werkplek. Maar als we kijken naar wat ze in die tijd doen, blijkt dat ze zich het grootste gedeelte van die tijd niet bezighouden met hun werk. Onderzoekers zien steeds weer dat mensen met kantoorbanen gemiddeld slechts drie uur per dag productief kunnen zijn. De rest van de tijd doen ze andere dingen: ze maken een snack of schenken iets te drinken in, babbelen met hun collega’s, kijken naar sociale media, winkelen online en staren in de verte. Pogingen van managers om deze ‘verloren’ tijd te compenseren door hun mensen te vragen langere dagen te maken zijn contraproductief, want in die tijd doen de medewerkers nog minder.

Als werkgevers (en zelfs bepaalde wetenschappers) over deze trends spreken, denken ze in termen van ‘verloren’ of ‘verspilde’ tijd of piekeren ze eindeloos over manieren om hun mensen te motiveren om harder te werken. Maar voordat je de Luiheidsleugen de kans geeft je te verleiden om dat te accepteren, zou je even moeten terugdenken aan Marvins research naar cyberluieren. Daaruit bleek dat tussen je werkzaamheden door scrollen op het internet juist cruciaal is om je werk vol te houden. Als we niet-productieve tijd ‘verspild’ noemen, zeggen we in feite dat mensen wel degelijk acht uur per dag zonder onderbrekingen zouden kunnen werken als ze meer wilskracht hadden. Maar na een periode van hard werken en scherpe focus hebben mensen rust nodig. De luiheid waar veel managers zo boos over worden bestaat niet. Die voortdurend afgeleide nietsnutten van medewerkers doen wat ze kunnen. Een belangrijke factor daarbij is de manier waarop het menselijk brein omgaat met aandacht. Onze aandacht is beperkt.