Wat er tijdens de verkiezingen in IT speelt

Foto: Designed by pch.vector / Freepik

Goed nieuws: we zien meer dan ooit digitale punten in de programma’s! AI wetgeving is natuurlijk hot topic. Met de EU AI Act is er een nieuwe weg ingeslagen, waar we nu landelijk op moeten reageren. Daarnaast gaat het veel over autonomie, privacy en willen een aantal partijen zelfs een digitaal ministerie oprichten. Hieronder kijken we naar de grootste partijen in de peilingen, maar zullen aan het eind ook opvallende punten van de kleinere partijen bespreken. Zo maak je tijdens de verkiezingen een keus die bewust van IT is.

De grotere partijen

PVV

Allereerst de PVV: nog steeds de grootste partij in de peilingen, en niet vies van (racistisch) AI-gebruik.  Toch staat er verder weinig over in het programma: de partij noemt AI vooral pragmatisch als middel om administratieve druk te verlagen in o.a. de zorg, er staat geen brede digitale investeringsagenda. AI Coalitie 4 NL

Specifieke, uitgewerkte digitale beleidskaders blijven beperkt of ontbreken. Voor CIO’s en CISO’s betekent dit vooral onzekerheid over richting en tempo van digitalisering in de publieke sector onder PVV‑sturing; de prioriteit lijkt elders te liggen.

GroenLinks-PvdA

Een partij die solidariteit en het sociale hoog in het vaandel heeft, maakt ook in de digitale wereld publieke controle een leidend principe. GL-PvdA wil dit doen met een Minister van Digitale Zaken en een Digitale Comptabiliteitswet om de Rijk‑ICT te centraliseren en beter te begroten.

De overheid en het onderwijs zetten sterker in op open standaarden en open‑source software/hardware; gebruikers moeten AI‑features actief aanzetten (opt‑in), tracking en misleidende algoritmes gaan op slot; dataportabiliteit moet “met één klik” geregeld zijn. Dit wijst voor leveranciers op aanbestedingen met stevige open‑source/standaarden‑eisen en meer nadruk op explainability en privacy‑by‑design. Als laatste wil de partij een publiek digitaal ecosysteem als alternatief voor Big Tech.

CDA

Het CDA wil Nederland digitaal zelfstandiger maken. In hun programma lezen we plannen voor GPT-NL - een Nederlands taalmodel als alternatief voor Amerikaanse AI’s - en voor Europese datacenters en een AI-commissaris die innovatie moet aanjagen.

De partij wil AI-toepassingen juist wél in de overheid brengen, bijvoorbeeld bij de Belastingdienst en uitvoeringsorganisaties, om de dienstverlening te verbeteren. Verwacht een praktische digitaliseringsagenda, gericht op efficiëntie, autonomie en nationale infrastructuur.

VVD

De VVD zet zwaar in op groeitechnologie: AI, chips en quantum. In concrete zin wil de partij een AI‑gigafabriek (bovenop een “normale” AI‑fabriek in Groningen) en een AI‑hub naar voorbeeld van Station F. Er komt meer kapitaal voor start‑ en scale‑ups, en de overheid moet “Estland naar de kroon steken” qua digitalisering—met grootschalige omscholing van ambtenaren en strakkere standaardisatie. 

Ook worden inlichtingen‑ en veiligheidsdiensten verder geëquipeerd en bevoegdheden gemoderniseerd; cyberdreiging en desinformatie vragen “openheid waar mogelijk”. Tot slot: investeren in (data)infrastructuur, inclusief een nieuwe zeekabel. Voor IT‑teams klinkt dit als: meer publieke vraag naar AI‑capaciteit, strengere security‑eisen, maar ook grotere afzet voor Nederlandse softwaremakers. VVD

D66

D66 kiest voor het 'baas‑over‑eigen‑bits'‑principe: digitale autonomie voor burgers, voor Nederland én voor de EU, inzet van Europese alternatieven en de overheid als launching customer. De partij wil ook een bewindspersoon voor Technologie en Innovatie, en spreekt expliciet over ‘waardengedreven, verantwoorde AI’ met stevige toezichthouders.

Daarnaast wil de partij inzetten op open source waar mogelijk, en maatregelen tegen deepfakes en verslavende algoritmes. Voor IT-beslissers betekent dat meer nadruk op transparantie, interoperabiliteit en ethisch gebruik van data.

JA21

JA21 is bijna net zo snel gegroeid als de digitalisering zelf. De partij lijkt een gouden middenweg tussen groei en wetgeving in te willen slaan. De partij pleit voor een nationale cloud voor publieke diensten, strakkere cybersecurity-normen, en belastingvoordelen voor R&D.

AI en data-infrastructuur moeten innovatief blijven, maar niet volledig in handen van Big Tech. Verwacht dat JA21, net als CDA, soevereiniteit en veiligheid hoger waardeert dan pure snelheid van innovatie.

Opvallende punten van kleinere partijen

BBB wil digitale geletterdheid in het curriculum verankeren en de mogelijkheid verkennen om een Nationale Investeringsbank die risicodragend kapitaal levert aan o.a. deeptech/AI. Noemt een rol voor Defensie in een Nederlands AI‑netwerk met regionale hubs.

Volt scoort het hoogst in de NLdigital‑verkiezingsmatrix digitalisering; pro‑EU en uitgesproken digitaal georiënteerd in de volle breedte (AI, cybersecurity, digitale overheid). De partij wil, net als andere kleine partijen NSC en SP, een Ministerie van Digitale Zaken.

Maar één partij maakt van de digitale wereld hét hoofdonderwerp: de Piratenpartij. De partij doet al even mee, maar is nog nooit in de kamer gekomen. Het zet zich in voor een ‘E-democracy’ en maak speerpunten van privacy, autonomie en kennisdeling via het web. Als je wil dat IT dus écht op de agenda van de kamer komt te staan, hoef je niet ver te zoeken

De verkiezingen en IT

Er staat veel op het spel op 29 oktober. Althans, dat zeggen de partijen zelf. Goed, wij zijn het daar ook mee eens: deze verkiezingen is er ook binnen de IT een hoop te kiezen. Wij weten niet of we je hebben geholpen met je keuze, maar hopen wel dat je wat meer duidelijkheid hebt over de partijen. Het enige wat nu nog rust: stemmen!