Review: Ubuntu 14.04 LTS 'Trusty Tahr'

Wat je ook van Ubuntu en derivaten vindt: één ding moet je ze nageven: ze hebben Linux voor de desktop op de kaart gezet. Waar het open source systeem het traditioneel goed deed (en doet) op de servers, was het voor het Ubuntu-tijdperk nauwelijks bekend als desktopsysteem. De reden? Linux was ingewikkeld, 'voor geeks' en de hardwaresupport vanuit fabrikanten en omgekeerd was niet best.

Ubuntu stelde zich vanaf het begin af aan de missie dat adagium te doorbreken. 'Linux for human beings' was niet voor niets lange tijd hun lijfspreuk. Hardcore Linux-adepten volgden het bedrijf met lede ogen, maar inmiddels kan niemand meer ontkennen die ze voor Linux-desktop hebben betekend. Natuurlijk: Ubuntu is inmiddels echt niet de enige distributie die gebruiksvriendelijkheid en hardware-support hoog in het vaandel heeft, maar het is wel de belangrijkste naam als het gaat om desktop-Linux voor de massa.

Ubuntu heeft de afgelopen jaren beslist niet stilgezeten. Het heeft een aantal keuzes gemaakt en zich afgesneden van bestaande opensource-desktopprojecten. Zo kwam het drie jaar geleden met een eigen desktopinterface: Unity. De naam verraadde al enigszins de toekomstplannen die Mark Shuttleworth, brein achter het geheel, voor het systeem had. Unity werkt naar een besturingssysteem dat op allerlei mogelijke apparaten, van desktops tot tablets en van smartphones tot tv's, dezelfde codebasis moet kennen. De interface daarbovenop is afhankelijk van het apparaat waarop je het gebruikt, maar dankzij de gedeelde basis is software dus honderd procent compatibel op ieder platform.

Wayland vs. Mir

Die strategie vereiste ook een andere maatregelen: het bouwen van een eigen displayserver. Linux werkt al zo'n 30 jaar met in de basis dezelfde displayserver, X genaamd. Deze is destijds geoptimaliseerd voor met name terminal-serveromgevingen en multi-user-pc's. In de loop der jaren is deze steeds beter geschikt gemaakt voor 'normale' desktoptoepassingen, maar de legacy van de dertig jaar oude code blijft om compatibiliteitsredenen bestaan. De open source-community besloot dus een geheel nieuwe displayserver te ontwikkelen: Wayland. Ubuntu ging daar echter niet in mee en met de wilde cross-device-plannen in het achterhoofd heeft het met hun 'Mir' displayserver ook op dit gebied een eigen weg ingeslagen. Daarmee haalde Ubuntu veel onbegrip op de hals, meerdere platforms betekent immers dat bijvoorbeeld fabrikanten van grafische kaarten moeten zorgen voor meerdere drivers en dat komt de ondersteuning en bereidheid ervan niet ten goede. Canonical hield echter voet bij stuk en ontwikkelde Mir stug door.

Het belang van LTS

Mir heeft het in deze release overigens niet gehaald. Ubuntu 14.04 is een LTS-versie, wat staat voor Long Term Support. Het is de versie die eens in de twee jaar verschijnt en die altijd in het teken staan van stabiliteit en perfectionering. In dat plaatje zou een compleet nieuwe displayserver ongepast zijn, zeker gezien het feit dat er nog een en ander aan Mir moet gebeuren. Deze versie maakt dus nog gewoon gebruik van de X Display Server, en dat kunnen we ze niet kwalijk nemen.

Grote stappen en verfijningen

Natuurlijk, het is een versie gericht op stabiliteit en continuïteit, dus het verschil met bijvoorbeeld de vorige halfjaarlijkse versie is subtiel. Gebruikte je de eerdere LTS-versie 12.04, dan is de upgrade naar Ubuntu 14.04 absoluut de moeite waard. De ontwikkelaars hebben in de twee voorbijgaande jaren absoluut niet stilgezeten. Versie 14.04 voelt allereerst veel responsiever. En ook niet onbelangrijk voor een LTS: heerlijk stabiel. Dat is met name te danken aan verbeteringen in het backend van Unity, die in de nieuwe LTS ten opzichte van de oude van versie 5 naar versie 7 is gegaan.

Over vrijwel de gehele interface zijn kleine maar fijne verbeteringen doorgevoerd. Vensters, schaduwen en animaties zien er beter uit. Iconen in de launcher kun je (eindelijk) flink verkleinen, handig als je veel programma's erop vastpint. Ook de bekende 'Dash', het centrale start- en zoekcentrum is verbeterd. Zo kun je in de zoekresultaten ook webresultaten meenemen en heb je de beschikking over veel meer filters en Scopes. Ben je geen fan van het centrale menusysteem zoals ook Mac OS X dat hanteert, dan kun je deze nu gewoon in de titelbar van je actieve venster tonen in plaats van altijd helemaal bovenin.

De verbeterde Dash is inmiddels erg krachtig. Het laat je direct zoeken vanaf de desktop naar allerlei content. Denk aan lokale bestanden, maar ook naar bijvoorbeeld postings op Facebook, bestanden Google Drive of bijvoorbeeld muziek in Soundcloud.

Bezitters van beeldschermen met een hogere resolutie dan full-hd kunnen opgelucht ademhalen: de hele interface kan goed overweg met hoge dpi-waarden. Bezitters van ssd-schijven zullen blij zijn dat de voor deze media zo belangrijke trim-functie (eindelijk) standaard ingeschakeld is. Ook niet onprettig: Meegeleverde applicaties als Firefox en LibreOffice zijn allemaal de allernieuwste versies en ook de Linux-kernel is met versie 3.13 helemaal bij de tijd. Dat laatste is vooral voor de hardware-support erg fijn. Liefhebbers van privacy kunnen fijnmazig instellen welk bestanden en toepassingen die je onlangs hebt gebruikt in de Snelzoeker worden opgenomen.

Liefhebbers van privacy kunnen hun computergedrag (deels) onzichtbaar maken voor anderen.

Gebruik je liever een andere desktop, dan is er goed nieuws. Voor het eerst in de geschiedenis van LTS-versies zijn alle 'officiële smaken' gecertificeerd voor dit label. Vooral voor Lubuntu is dat goed nieuws, deze versie leent zich erg goed als vervanger voor het doodgebloede Windows XP. Lubuntu maakt gebruik van de LXDE-omgeving, een zeer lichtgewicht alternatief voor Unity dat in uiterlijk en werking veel overeenkomsten vertoont met het sterk verouderde besturingssysteem van Microsoft. Het is dus uitstekend geschikt voor oudere hardware.

Scopes: kan gebruiksvriendelijker

Toch valt er nog een en ander te wensen. Zo moet je de installatie van extra 'Scopes', waarmee je de Dash kan laten zoeken naar content in allerlei bronnen, nog altijd via de command line doen. Nu is er weinig mis met installatie vanuit een commandoregel, maar dat strookt niet met Ubuntu's filosofie van een 'Linux for human beings'. Ook ontbreekt een officieel overzicht van beschikbare Scopes. Kortom: deze divise kan nog wat werk gebruiken. 

Toekomst: mobiel gericht

Onzeker puntje is de toekomst van de desktop van Ubuntu. De ontwikkelaars hebben zich momenteel vol op de ontwikkeling van het systeem voor allerlei schermformaten gestort en het is de vraag hoeveel aandacht er overblijft voor de 'good old' desktop. Nu is de huidige staat van de desktop prima, maar het zou zonde zijn als deze in de komende versies een ondergeschoven kindje wordt.

Volg Raymond Luijbregts via Twitter of Google+