Ruimtetoerisme: het heden of nog de toekomst?

De meest gangbare vorm is de suborbitale ruimtevlucht, waarbij een voertuig kortstondig de ruimte betreedt (boven de Kármán-lijn, op circa 100 km hoogte), om vervolgens terug te keren naar aarde. Een ruimtetrip naar een ruimtestation of zelfs naar de maan is technologisch aanzienlijk complexer en komt slechts in zeldzame gevallen voor. Toch wordt er op meerdere fronten gewerkt aan toekomstscenario’s waarin hotels in een lage baan om de aarde of zelfs commerciële maanbases werkelijkheid kunnen worden.

De huidige status

De commerciële race naar de ruimte wordt geleid door een aantal bekende spelers:

SpaceX

Elon Musk’s ruimtevaartbedrijf ligt technologisch het verst. De Crew Dragon-capsule is al meerdere malen succesvol gebruikt voor bemande missies, waaronder de Inspiration4-vlucht met vier burgers in 2021. Ook de ontwikkeling van het Starship-megaruimteschip blijft opschalen, met als ambitie interplanetaire reizen mogelijk te maken.

Blue Origin

Jeff Bezos’ bedrijf richt zich op suborbitale vluchten via de New Shepard-raket. Passagiers beleven een paar minuten gewichtloosheid. De technologie is relatief herbruikbaar, maar het vluchtschema is onregelmatig. Dit is sinds vorig jaar misschien ook de bekendste - toen werd de eerste vaart met een volledig vrouwelijke crew, waaronder Katy Perry, kort de ruimte ingeschoten. 

Virgin Galactic

Richt zich op ‘spaceplane’-vluchten waarbij een toestel vanaf grote hoogte wordt gelanceerd. De commerciële activiteiten zijn begonnen, maar worden gekenmerkt door vertragingen en hoge kosten per vlucht.

Daarnaast mengen ook internationale startups en ruimteagentschappen zich in het speelveld, al blijven zij vooralsnog beperkt tot nicheprojecten of samenwerking met de grote drie.

Technologische doorbraken en bottlenecks

Hoewel de huidige technologie indrukwekkend is, kent ruimtetoerisme nog forse obstakels. De veiligheidssystemen voor bemande commerciële vluchten zijn streng, maar testen blijven beperkt door de hoge kosten. Er is nog geen sprake van volledige automatisering of zelfsturende ruimteschepen voor toeristische doeleinden. Trainingstrajecten voor deelnemers zijn zwaar, hoewel deels ingekort ten opzichte van professionele astronauten.

Daarnaast is er sprake van grote logistieke uitdagingen: van herbruikbaarheid van draagraketten tot het ontwikkelen van ruimte-infrastructuur, zoals hotels, leefmodules en communicatienetwerken. Infrastructuren als de geplande Orbital Reef van Blue Origin en Sierra Space zitten nog in de ontwerp- of testfase. Ook de ondersteuning op aarde - zoals lanceerfaciliteiten, missiecontrole en transport - is nog lang niet schaalbaar.

En, zeker niet te vergeten - de ruimtereisjes krijgen een hoop kritiek van de 'normale mens'. Het wordt gezien als een uitstapje voor de allerrijksten, dat slecht voor het milieu is en niets oplevert. Is daar iets over gelogen?

Voor wie is het bedoeld?

Dus: de kosten vormen momenteel de grootste barrière voor massatoegang. Een vlucht met Virgin Galactic kost circa 450.000 dollar per stoel. Bij Blue Origin wordt over vergelijkbare bedragen gesproken, al zijn deze zelden openbaar. SpaceX’ commerciële orbital missies lopen zelfs in de tientallen miljoenen.

De doelgroep bestaat nu uit ultrarijken, beroemdheden en af en toe geselecteerde burgers via sponsoring of loting. Zolang kosten per kilogram vracht (en per persoon) niet drastisch dalen, blijft ruimtetoerisme een niche voor een select publiek. Toch wordt er gewerkt aan kostenverlaging via herbruikbare rakettechnologie, schaalvergroting en betere brandstofefficiëntie.

Technologisch rendement

Niets meer dan een duurgrapje dus, of zit er toch meer achter? Hoewel de initiële focus ligt op beleving, is de impact breder. De investeringen in ruimtetoerisme stimuleren innovatie in de gehele ruimtevaartsector. Denk aan verbeterde materialen, autonome besturingssystemen en AI-ondersteuning in de cockpit. Deze ontwikkelingen vinden vervolgens hun weg naar andere toepassingen, zoals luchtvaart, automotive of zelfs medische technologie.

Ook opent ruimtetoerisme een nieuwe markt voor entertainment en educatie. Bedrijven investeren in VR-simulaties, trainingstrajecten, merchandise en mediaconcepten rond ruimtereizen. Daarnaast vormt het voor ruimteagentschappen een alternatieve financieringsbron voor wetenschappelijke missies.

Ruimtetoerisme als 'massamarkt'

Een massamarkt, met duizenden mensen die per jaar de ruimte in gaan, blijft voorlopig nog een science-fictionbeeld. De technologie is er in de kern, maar schiet tekort op schaalbaarheid, duurzaamheid en kostenefficiëntie. Bovendien lopen er discussies over ethiek, veiligheid en milieu-impact.

Volgens inschattingen van marktanalisten zal ruimtetoerisme in 2030 een markt van zo’n 8 tot 10 miljard dollar vertegenwoordigen. Maar dit blijft grotendeels afhankelijk van het tempo waarin technologie, regulering en publieke acceptatie zich ontwikkelen.

Hoe dichtbij zijn we nou écht?

Ruimtetoerisme is geen droom meer, maar ook nog geen realiteit voor de massa. De eerste commerciële vluchten zijn een feit en de infrastructuur wordt langzaam opgebouwd. Toch blijft het voorlopig bij symbolische mijlpalen, kleinschalige lanceringen en indrukwekkende maar exclusieve ervaringen. Technologisch gezien zetten bedrijven grote stappen, maar structurele toegankelijkheid vergt nog jaren, zo niet decennia, aan ontwikkeling.

Science fiction wordt steeds meer werkelijkheid. Maar voor nu krijgen we niet meer dan een glimp van de toekomst, met de voetjes nog stevig op aarde.