ChatGPT: De toekomst van het onderwijs?!

za, 19/08/2023 - 17:00

Door: Redactie WINMAG Pro

Het begon vorig jaar op 30 november 2022 met een tweet, die de CEO van openai de wereld instuurde; ChatGPT was gelanceerd. Binnen een paar dagen ontplofte social media. Dit was het begin van ChatGPT, een AI generatieve software die gratis en voor iedereen makkelijk toegankelijk is - het begin van een nieuwe era.

Tekst: Halszka Jarodzka (hoogleraar Instructional Design for Online Learning bij de Open Universiteit)

Het aantrekkelijke hieraan is dat iedereen, zonder enige programeer kennis, meteen aan de slag kan. Maar al snel kwamen de eerste twijfels vanuit het onderwijs: is ChatGPT een zegen voor ons of juist een bedreiging? In dit artikel ga ik dieper in op hoe studenten ChatGPT als leermiddel kunnen gebruiken, hoe het een hulpmiddel kan zijn voor docenten, welke kansen deze technologie biedt en welke open vragen we als onderwijswetenschappers, beleidsmakers, docenten en studenten moeten beantwoorden.

ChatGPT als leermiddel voor studenten

Is ChatGPT de droom van elke student: een automatische homework-machine? Om meteen met de deur in huis te vallen: deze droom gaat te ver. Toch kan ChatGPT voor studenten heel behulpzaam zijn op verschillende vlakken. GPT kan snel een korte uitleg of definitie geven, vooral als het om zeldzame vaktermen of concepten gaat die niet makkelijk op Wikipedia te vinden zijn of te uitgebreid beschreven worden. Zo zocht ik zelf onlangs naar een uitleg van ‘sensemaking’ bij software testing. Ik wist wel wat sensemaking was en ook wat software testing inhoudt, maar hoe die twee begrippen samenhangen, was me niet duidelijk. Een gewone internetzoektocht leverde geen passende resultaten op. Met ChatGPT kreeg ik echter binnen enkele seconden een heldere uitleg.

ChatGPT kan ook helpen om structuur in een verhaal te brengen. Je kan het vragen om met een voorstel voor jouw essay, presentatie, huiswerk, of zelfs het theoretisch kader van een masterscriptie te komen. Je hoeft niet alles meteen zo over te nemen, maar het geeft jou wel een goed vertrekpunt. Je hoeft ook nooit meer te vechten met te veel woorden! ChatGPT kan heel goed samenvattingen van langere stukken schrijven of deze op een bepaald aantal woorden inkorten. Waar ChatGPT echt in uitblinkt, is in het verbeteren van grammaticale en spellingsfouten, de schrijfstijl of het herformuleren naar een andere toonzetting of zelfs taal. Binnen seconden kan jouw stuk veel vloeiender klinken, perfect in het Engels vertaald worden of opeens klinken alsof Alfred Hitchcock het heeft geschreven. Vooral dit laatste kan je helpen om je uitspraak vanuit een ander perspectief te bekijken. Kortom, ChatGPT kan een krachtige bondgenoot zijn voor studenten om, bijvoorbeeld, hun teksten te verbeteren. Maar het kan nog meer dan dat. Het enge is dat het studenten kan helpen digitale toetsen perfect op te lossen. Kort na de lancering van ChatGPT ontving ik demovideo’s van twee verschillende opleidingen, Bedrijfskundige Informatica en Politicologie, waarin collega's lieten zien hoe ChatGPT binnen enkele seconden volledige cijfers haalde in hun digitale toetsvragen...

Wat kan het niet?

Een van de meest bekende tekortkomingen van ChatGPT is dat het vaak geen echte bronnen weergeeft. ChatGPT is namelijk een languagemodel en geen digitale bibliotheek. Het gevaar daarbij is dat de bronnen er wel altijd correct uitzien. De auteurs bestaan en de tijdschriften lijken echt, en ze worden zelfs weergegeven in de juiste APA-citatiestijl. Maar laat je niet in de war brengen en controleer elke bron die op die manier wordt voorgedragen. Helaas kan ChatGPT ook niet inschatten of deze bronnen inhoudelijk relevant zijn. En vaak zijn ze dat niet, zelfs als ze echt zijn. Hieronder zie je een voorbeeld uit mijn eigen vakgebied (de rol van oogbewegingsregistratie-methodologie in onderwijswetenschappen). Wat opvalt, is dat de eerste twee bronnen wel kloppen, maar niet per se de meest relevante zijn. De gemarkeerde bronnen in geel bestaan niet, ook al lijken ze echt.

Een valkuil waar jij je misschien niet meteen van bewust bent, is dat ChatGPT de uitspraken die het op zo'n korte termijn kan weergeven, niet transparant onderbouwt. Het is namelijk niet duidelijk welke bronnen de beweringen van ChatGPT ondersteunen, waardoor de kwaliteit van de informatie niet te beoordelen is. Het evalueren van bronnen is echter een voorwaarde voor kritisch denken en daarom is het essentieel bij het verwerken van informatie van het web. ChatGPT kan dus niet op accuratesse controleren, en het is dan ook niet geschikt om jouw masterscriptie te schrijven. ChatGPT zal docenten dus niet vervangen, maar het kan wel gebruikt worden voor extra feedback. En dat is zeker niet verkeerd!

Waar moet je op letten?

Een grote zorg die docenten uiten, is dat studenten werkstukken aanleveren die volledig door ChatGPT zijn geschreven. De behoefte aan software die dit soort 'plagiaat' detecteert, is zo groot dat er steeds nieuwe technische oplossingen opduiken. Helaas hebben ze één ding gemeen: ze werken niet echt goed. Er zijn twee redenen hiervoor: ten eerste ligt het in de betekenis van de term. Volgens Merriam-Webster is de definitie van plagiaat ‘to use the words or ideas of another person as if they were your own words or ideas’. Maar zoals eerder gezegd, is ChatGPT geen persoon; dus is er niemand van wie de student kan plagiëren.

De tweede reden is technisch: plagiaatsoftware controleert of een tekst al elders is gepubliceerd. Maar dat is bij teksten die ChatGPT aanmaakt simpelweg niet het geval. Toch kunnen we als docenten op bepaalde punten letten om eenvoudige copy/paste uit ChatGPT te ontdekken. Mike Sharples geeft in zijn artikel uit 2022 tips over hoe je AI-gegenereerde studentenstukken kunt opsporen:

Het taalgebruik is zeer technisch en er blijkt geen begrip voor deze vaktermen te zijn.
De tekstopbouw is niet goed: het verloopt niet soepel en de argumenten worden gepresenteerd in een beknopte, opsommende stijl.
Er worden plausibel ogende maar valse bronnen geciteerd.

Open vragen

Hoe positief ik ook ben over de kansen van ChatGPT voor het onderwijs, ik moet duidelijk bekennen dat er veel open vragen zijn waar we ons over moeten buigen. In de eerste plaats moeten we meer te weten komen over de ethiek en wetgeving rond het gebruik van ChatGPT in het onderwijs. Zo worden er besluiten door ChatGPT genomen waar je als gebruiker geen invloed op hebt en waarvan de redenen erachter onduidelijk zijn. Het zal niet lang duren voordat economische belangen van bedrijven hierin meespelen. Daarnaast zijn de gegevens die we in ChatGPT invoeren niet beveiligd. Ze worden sowieso gebruikt om dit systeem verder te trainen – daar is ChatGPT open over, maar er heeft onlangs ook een datalek plaatsgevonden, waarbij sommige gebruikers de zoekopdrachten van anderen konden inzien.