Windows 8.1 is klaar en dit kun je verwachten

Laten we maar beginnen met de verandering waarover het meeste lijkt te zijn gesproken: de kenmerkende Startknop, afwezig in Windows, is in Windows 8.1 teruggekeerd. De knop doet niet meer dan anders: klik erop en het Startscherm verschijnt in beeld. Het verbergen van de knop, iets wat wij zelf graag willen omdat onze tablet al een hardwarematige Windows-knop heeft, is niet mogelijk. De knop lijkt haast een principekwestie te zijn geworden.

Startscherm

Het kenmerkende Startscherm is ook onder handen genomen, en volgt de lijn van Windows Phone: het aantal tegelformaten is uitgebreid. Je kunt nu kiezen tussen klein, medium, wijd en groot. Prettig hierbij is dat je op deze tegels meer informatie kunt aflezen, bijvoorbeeld een meerdaagse weersvoorspelling. Hiermee lijkt de softwarebouwer zich voornamelijk voor te bereiden op de komst van meerdere schermformaten op zowel tablets als beeldschermen. Windows moet hierdoor zowel op een compacte 8-inch tablet als op een 26-inch breedbeeldscherm bruikbaar zijn en daarmee meeschalen met het apparaat. Belangrijke extra hierin dat Windows 8.1 uitgebreide ondersteuning biedt voor portretmodus, in tegenstelling tot Windows 8. Het gaat hierbij om meer dan alleen het opnieuw rangschikken van de tegels en het geschikt maken van de apps. De resultaten in de door ons bekeken preview-versie zijn wisselend. Sommige apps zien er in de portretmodus goed uit, terwijl andere apps nog duidelijk veel informatie missen of qua navigatie niet prettig werken. Je kunt nu ook een eigen achtergrond voor het Startscherm en bent niet meer afhankelijk van de standaard achtergronden. Ook is de kleurenset flink uitgebreid, waardoor je Windows meer een eigen uitstraling kunt geven.

De tegels op het Startscherm kennen meer formaten.

SkyDrive

SkyDrive, de online opslagdienst van Microsoft, krijgt met de 8.1-update een nog prominenter rol. Waar zelfs in Windows 8 de SkyDrive-dienst soms nog aanvoelde als een add-on, is SkyDrive nu naadloos verweven in het besturingssysteem. Belangrijk is dat het in Windows 8.1 mogelijk is om inhoud van SkyDrive offline toegankelijk te maken vanuit de app. Hoewel dit al mogelijk was in de desktop-app van Windows 8, betekent deze toevoeging dat ook gebruikers van Windows RT, waarop geen desktop-apps kunnen worden uitgevoerd, voortaan ook hiervan gebruik kunnen maken. Een andere belangrijke vernieuwing is het gebruik van placeholder bestanden en smart thumbnails. Hiermee heb je nog toegang tot je gegevens, maar worden de bestanden zelf pas gedownload als je ze écht nodig hebt. De meerwaarde van deze intelligentie wordt goed duidelijk bij fotomappen: je ziet alle foto's, kunt ze verplaatsen en er andere acties mee uitvoeren. Zodra je de foto wilt bekijken, wordt deze pas gedownload. Deze truc bespaart kostbare opslagruimte. Volgens eerste statistieken van Microsoft nemen de bestanden op deze minder dan 5 procent van de ruimte in die ze anders op de harde schijf zouden claimen. Als je op zoek bent naar een specifiek bestand, kun je de ingebouwde zoekmachine gebruiken. Deze doorzoekt voortaan ook je SkyDrive-locaties en laat alle bestanden zien. De mappen zijn hierdoor nog meer onderdeel van het systeem geworden.

SkyDrive is verder geïntegreerd in alle lagen van het besturingssysteem.

Vergrendelingsscherm

Het vergrendelingsscherm houdt meer rekening met de individuele gebruikers door enerzijds meer mogelijkheden om het scherm aan te passen en anderzijds het aantal informatieve opties uit te breiden. In het oog springend is de mogelijkheid om eigen afbeeldingen in een diavoorstelling te tonen. Je kunt daarbij kiezen tussen willekeurig geselecteerde foto's (uit diverse mappen, zowel lokaal als online) en een functie waarbij Windows zelf een selectie maakt van foto's. Vanuit het vergrendelingsscherm heb je direct toegang tot de camera. Ook kun je een audio- of videogesprek beantwoorden via Skype, zonder dat je je eerst op het systeem moet aanmelden.

Resolutieverbeteringen

Het schalen van onderdelen op het bureaublad is voor Windows altijd een heet hangijzer geweest. Zelf ondervonden wij dit sterk bij de Surface Pro, die een HD-scherm gebruikt. Vooral klassieke Windows-programma's, zoals Outlook, tonen een bijzonder kleine letter. Dit maakt het langdurig werken er niet prettiger op. Het is al sinds Windows 95 mogelijk om de onderdelen groter te maken, maar in de praktijk levert dit een vertekende omgeving op. In Windows 8.1 moet het schalen betere resultaten opleveren. Je kunt kiezen welke onderdelen moeten worden vergroot, bijvoorbeeld alle onderdelen of alleen de teksten op het scherm. Windows kan deze keuze zelf maken, of je stelt de waarden handmatig in.

Windows 8.1 moet het schalen van de gebruikersinterface verbeteren.

Zoeken en vinden

In Windows 8 kreeg de zoekfunctie een prominente plaats. Door in uiteenlopende onderdelen, zoals het Startscherm of een app, te beginnen met typen, wordt de zoekfunctie geactiveerd en zoekt Windows in bestanden, apps en instellingen. In Windows 8.1 is de zoekfunctie wederom op de schop gegaan. Voortaan wordt tijdens het zoeken zowel lokaal als online gezocht. Voor het online gedeelte wordt de Bing-technologie ingezet. Gevolg is een resultatenvenster waarin de treffers door elkaar worden getoond. Hierbij worden de online resultaten niet als 'domme' hyperlinks getoond, maar combineert Bing verschillende online bronnen om de hoogtepunten te tonen. Bij het zoeken naar een reis kan dit bijvoorbeeld bestaan uit actuele ticketprijzen, hotelaanbiedingen, toeristische hoogtepunten en weersinformatie.

Lokale en online zoekresultaten worden gecombineerd.

Nieuwe app-weergave

In het verlengde van de verbeterde zoekfunctie, biedt Windows 8.1 ook een completer kijken op de geïnstalleerde apps. De werking is in lijn gebracht met die van Windows Phone. In het Startscherm vind je onderin een pijl. Tik hierop en een overzicht van alle beschikbare apps verschijnt. De apps zijn gerangschikt op naam en kunnen ook worden gerangschikt op categorie, frequentie van gebruik en installatiedatum. Ook kun je op zoek naar een specifieke app met de nieuwe zoekfunctie rechtsboven.

De app-weergave is in Windows 8.1 vernieuwd.

Focusverlegging naar Metro

Dat in Windows 8 voor het eerst in lange tijd weer een nieuwe richting werd ingeslagen, was merkbaar op verschillende vlakken. Goed voorbeeld is het Configuratiescherm. Hoewel de kenmerkende instellingen van het Configuratiescherm voor een groot gedeelte toegankelijk waren via de Metro-omgeving (ofwel Modern UI-omgeving), was je voor het totale aanbod nog altijd aangewezen op de klassieke versie van het Configuratiescherm. In Windows 8.1 is het grootste deel van de opties die ertoe doen, verhuisd naar het onderdeel PC Settings. De noodzaak terug te keren naar de klassieke desktop-omgeving is hierdoor verminderd. De indeling van het scherm is aangepast ten opzichte van Windows 8, en biedt meer ruimte voor de instellingen. Als je een optie niet kunt vinden, kun je de zoekfunctie gebruiken. In lijn met de strategie rond het Configuratiescherm, zijn de nieuwe apps van Windows 8.1. Zo voegt de 8.1-update apps zoals Geluidsrecorder, Rekenmachine, en Help toe. Ook voor het scannen van afbeeldingen, een functie waar voorheen een eigen software of de klassieke Windows-omgeving voor nodig was, kun je nu gebruikmaken van een ingebouwde Windows 8-app.

Meer instellingen zijn toegankelijk vanuit de Metro-omgeving, waardoor je minder vaak naar de desktop hoeft over te schakelen.

Zelf aan de slag

In lijn met de strategie van Microsoft om gebruikers in een vroeg stadium te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe Windows-versies, wordt ook Windows 8.1 Preview via een download onder geïnteresseerden verspreid. Wil je zelf aan de slag met Windows 8.1, dan kun je een preview-versie downloaden. De preview-versie werkt tot 15 januari 2014. De hardwarevereisten zijn hetzelfde als de eisen voor een Windows 8-installatie. De update naar Windows 8.1 wordt uiteindelijk aangeboden aan alle gebruikers van Windows 8. Voor de update hoeft niet te worden betaald. Waarschijnlijk wordt Windows 8.1 via het Windows Update-mechanisme verspreid.

Boot to Desktop

Windows 8.1 kent ook een aantal kleinere veranderingen, die specifieke gebruikers zullen aanspreken. De eerste is Boot to Desktop: het is nu ook mogelijk om bij het opstarten van Windows direct het bureaublad te tonen. Deze wijziging zal voornamelijk gebruikers aanspreken die meer in de klassieke desktop-omgeving werken dan in de Metro-omgeving.

Startknop

Mis je je oude startknop? Je kunt instellen dat direct alle apps worden getoond zodra je op de Startknop klikt (in plaats van het algemene Startscherm met tegels). Hiermee krijgt het Startscherm weer meer de werking van het Startmenu uit eerdere Windows-versies. Ook is het mogelijk om in deze app-weergave eerst alle klassieke Windows-apps te tonen. Ook deze optie draagt bij aan het gevoel van het klassieke Startmenu.

Afsluiten

Via de Startknop kun je de computer voortaan ook afsluiten en opnieuw opstarten. De nieuwe opties zijn toegevoegd aan het menu met geavanceerde opties, dat je opent door met de rechtermuisknop op de Startknop te klikken of via de toetsencombinatie Windows-toets+X.

Windows 8.1 is als evaluatieversie beschikbaar en werkt tot begin 2014.

Conclusie

Hoewel de naamgeving wellicht anders doet vermoeden, is Windows 8.1 een update die impact heeft op de gebruikerservaring van Windows 8. De losse eindjes en eigenaardigheden van Windows 8 worden door de 8.1-update goedgemaakt. Het valt daarbij op dat Windows en Windows Phone wat betreft gebruikservaring steeds verder naar elkaar toe groeien. Voor de meeste gebruikers zal Windows 8.1 aanvoelen als een welkome update.